ژئود چیست؟ آموزش شکار و پیدا کردن سنگ ژئود در طبیعت ایران 68

ژئود چیست؟

ژئود ها یکی از زیبا ترین و چشم نواز ترین ساختار های تشکیل شده در سنگ های طبیعی هستند که در طبیعت از اندازه یک فندق تا ابعاد چند متری یافت می شود. ژئود یک واژه یونانی می باشد و به معنی “همانند زمین” است . ژئود یا پوک‌سنگ یا زمینسان به ساختارهای رسوبی ثانویه گفته می‌شود که در رسوبات و برخی صخره‌های آتشفشانی یافت می‌شوند.

ژئودها توده‌های مستقل و مجزایی از کانی‌ها با شکل‌های متفاوتند، اما عموماً کروی یا بیضوی شکل هستند.

ژئودها بر اثر رشد رو به داخل بلورهای کانی روی دیوارهٔ حفرات موجود در سنگ‌ها به وجود می‌آیند و معمولاً توخالی‌اند، اما در صورتی که فرایند رشد رو به داخل بلورها تا به آخر ادامه یابد، ممکن است موجب پرشدن تمامی فضاهای ژئودها شود.

یکی از فراوان‌ترین کانی‌های موجود در ژئودها کوارتز است، که عموماً به رنگ سفید شیری است، اما برخی اوقات بلورهای شفافی نیز در میان آن‌ها به چشم می‌خورد. سایه‌های رنگی متنوعی که در بلورهای کوارتز مشاهده می‌شوند، مربوط به رفتار متنوع ترکیبات آهن موجود در بلورهای کوارتز، تحت شرایط اکسایش است.

عقیق ژئود از بیرون شبیه به سنگ است، اما هرچه عمیق تر به آن نگاه کنیم رشد و اشکال بلور فوق العاده ی آن به چشم خواهد آمد. بلورهای عقیق ژئود از کوارتز یا رسوب سنگ یمانی تشکیل شده است، اما بسیاری از مواد معدنی دیگر مانند کلسیت، سلستین و دولمیت به عنوان گونه های ژئود یافت می شوند.

نحوه تشکیل و پیدایش ژئود در پوسته زمین

ژئود ها معمولا به صورت انواعی از سنگ های گرد و یا تخم مرغی شکل آتسفاشانی و یا رسوبی ایجاد می شود. ژئود در اثر گرفتار شدن حباب های گاز در سنگ های آتشفشان و یا حفره های ایجاد شده در سنگ های رسوبی است. بعد از ایجاد حفره لایه ای از مواد معدنی اطراف حفره را گرفته و به مرور سخت و محکم می شود، با افزایش فشار و نفوذ سایر مواد عالی یا رسوبات حاصل آب های زیر زمین به داخل و سمت مرکز حفره به مرور بلور های داخل ژئود شکل می گیرند.

تولید بلور در ژئود به متغیرهای بسیاری همچون اندازه ی رطوبت میان ژئود، بسیاری از رسوبات مواد شیمیایی و مواد معدنی، مقدار فشار وارده بر روی ژئود بستگی دارد. در صورتی که تعادل این متغیرها مناسب باشد، اشکال بلورها در اطراف دیواره ی پوسته شروع به رشد می نماید. بلورهایی که به سمت درون ساخته می شوند، به آرامی ژئود را پر می کنند. تمام این فرآیند میلیون ها سال به طول می انجامد. بسیاری از گونه های ژئود حدودا بیش از ۲۵۰ میلیون سال قدمت دارند. جالب اینکه بیشتر گونه های ژئود هرگز به طور کامل پر نمی شوند. ژئودهایی که با اشکال بلور پر می شوند با عنوان کلوخه شناخته می شوند. کلوخه هایی که از ژئود تشکیل شده اند «thundereggs» نام دارند.

ژئودها همچنین در درون حباب های سنگ آتشفشانی ایجاد می شوند. مواد معدنی در داخل حفره هایی که به وسیله ی بخار رسوب کرده اند به دام می افتند، و با هر رسوب بسیاری از مواد معدنی سخت شده و در اطراف هسته ی سنگ و اغلب سنگ آهک شکل می گیرند. تشکیل بلورها بر اساس میزان و مدت رسوب رطوبت متفاوت هستند. در صورتی که آب به آرامی و با ناخالصی اندک نفوذ کند، هسته ی ژئود به خوبی با بلور هم میزان می شود، اما در صورتی که رسوب به سرعت شکل گیرد، حفره ها با باند کوارتز و یا باند عقیق شکل می گیرند.

خرید و قیمت گذاری انواع عقیق ژئود و ژئود کوارتز

قیمت ژئودها در دنیای جواهرات بسیار متفاوت است. برخی از اقلام کوچک ژئودها ممکن است تنها چند ده هزار تومان ارزش داشته باشند، در حالی که گونه های بزرگتر میلیونی قیمت گذاری می شوند. قیمت ژئودها کاملا به رشد، اندازه و وزن، رنگ، الگو و زیبایی بلورها بستگی دارد.

رنگ بندی و رنگ های مختلف در انواع ژئود

رنگ بندی ژئود نتیجه وجود ناخالصی مختلف در ساختار آن است. ترکیب اکسید آهن در ساختار سیلیسی موجب پیدایش رنگ نارنجی سیترین یا رنگ بنفش آمیتیست و یا قرمز می شود، یا سلستین به رنگ آبی و سبز. هرچند اکثرا ژئود ها در طبیعت به رنگ کریستالی، سفید و شیری یافت می شود و بعدا با استفاده از روش های مختلف رنگ آن ها تغییر دارده می شود. با این حال اسرار داخل یک ژئود تا زمانی که شکافته نشود پنهان است و داخل آن مشخص نیست هرچند اغلب ژئود های یک منطقه ساختاری شبیه به هم دارند.

انواع شناخته شده ژئود

ژئود ها معمولا با توجه به ویژگی های خاصی که دارند یا نام ماده معدنی تشکیل دهنده آن و یا مکانی که آن نوع از ژئود در آنجا یافت می شود نام گذاری می شوند.

آمتیست ژئود، سیترین ژئود، آزوریت حفره ای، پیریت رنگین کمانی حفره ای، thunderegg، الماس بریستول، ژئود کوارتز، ژئود یمانی، ژئود یشم، ژئود لیمونیت و ژئود کلسیت در زمره ی رایج ترین گونه های ژئودها و حفره ای ها قرار دارند.

گارنت اووارویت حفره ای، سیلیکات فلز روی حفره ای، ژئود دولمیت، ژئود سلستیت، ژئود پیریت، ژئود کائولینیت، ژئود اسفالریت، ژئود میلریت، ژئودد باریت، ژئود نارگیل و ژئود اسمیت سونیت در زمره ی نام تجاری ژئودها و حفره ای های کمترشناخته شده قرار دارند.

شناسایی و یافت کردن انواع ژئود وعقیق ژئود در طبیعت

تشخیص ژئودها مستلزم مهارت های بسیاری می باشد. افراد غیرحرفه ای به دلیل سادگی ظاهر قادر به تشخیص صحیح آنها نیستند. معدنچیان ماهر بر روی پوسته های بیرونی سنگ متمرکز شده و در قسمت هایی که ژئودها ساخته می شوند، به دنبال آنها می گردند. معدنچیان به دنبال هر سنگ تخم مرغی شکل و یا غیر معمول با شکل کلمی می گردند. با جواهرلوکس باشید تا در ادامه راه و نشانه های پیدا کردن ژئود در طبیعت را به شما آموزش دهیم.

• مکان ها و مناطقی که در آن ژئود عقیق و کوارتز پیدا می شود را شناسایی کنید. شانس پیدا کردن ژئود در این مناطق بالا است. در انتها لیستی از معادن سنگ های قیمتی در ایران را برای شما قرار خواهیم داد.

• آماده کند و کاو باشید، هرچند ژئود ها روی سطح زمین هم پیدا می شود ولی ممکن است نیاز به کمی کندن زمین و یا جابجا کرده سطح خاک یا سایر سنگ ها و کلوخه ها باشد، توصیه میکنیم بیلچه و تیشه همراه خود داشته باشید. کمی کند و کاو زمین حس بهتری به شما منتقل خواهد کرد. یک ظرف آب برای شستشو و پاک کردن گل و لای و گرد و خاک روی کریستال ها مفید است.

برای شکار ژئود در طبیعت بیلچه، تیشه و آب همراه داشته باشید

• زمانی که برای شکار ژئود و سنگ های نیمه قیمتی و قیمتی به طبیعت رفتید باید نشانه های امکان بروز و یافت این سنگ ها را بدانید و محیط اطراف خود را برای نشان ها در مناطق که شانس پیدا کردن ژئود در آن هست بررسی کنید. دنبال سنگ های آهکی و یا صخره های بازالت باشید، این دو کلید پیدا کردن ژئود در طبیعت هستند. همچنین ژئود ها معمولا در بستر رودخانه یا دریاچه ها هم یافت می شوند.

ژئودها رسوبی اغلب در رسوبات کربنی مانند سنگ آهک و دولومیت تشکیل می شوند.

ژئودهای آتشفشانی اغلب در بازالت و صخره های آتشفشانی (تاف یا آذرآوار) تشکیل می شوند.

• دنبال سنگ های گرد و تخم مرغی شکل باشید، سنگ هایی که از سایر سنگ های اطراف خود متفاوت هستند. ژئود ها در ظاهر شبیه بقیه سنگ ها هستند ولی معمولا ابعاد توپی و تخم مرغی دارند. سنگ های تیز و زاویه دار به ندرت ژئود دار هستند.

• سطح پوسته خارجی سنگ را برای برامدگی و فرو رفتگی ها بررسی کنید. ژئود ها به ندرت دارای سطح صاف و سیقلی هستند. سطح بیرونی ژئود شبیه به گل کلم است. سطح بیرونی را برای یافتن نشانه هایی از کریستال یا عقیق و ژئود داخلی بررسی کنید، گاهی اوقات نشانه هایی از درون سنگ در برخی قسمت های پوسته دیده می شود.

• بررسی کنید آیا سنگی که انتخاب کردید تو خالی و پوک هست؟ سنگی که مشکوک به ژئود هست را وزن کنید. به نظر سبک است؟ باید از سنگ های مشابه در اطراف سبک تر باشد. ژئود ها پوک و توخالی هستند و همین مورد باعث سبک بودن آن ها می شود و اجازه رشد کریستال ها را داخل آن ها می دهد.

همچنین می توانید سنگ را کنار گوش خود تکان دهید، گاهی به دلیل خالی بودن داخل سنگ ذرات ریز شن معلق داخل سنگ هنگام تکان دادن صدا می دهند.

• اگر موارد بالا را دارید احتمالا یک ژئود شکار کردید، آخرین مرحله برای مطمئن شدن شکستن سنگ است. البته توصیه میکنیم سنگ را برش بزنید تا کمترین آسیب ممکن وارد شود و ظاهر زیبا تری هم خواهد داشت. برای شکستن در درجه اول از مته و چکش و در صورت در دسترس نبودن می توانید از یک سنگ دیگر استفاده کنید.

• 

  اگر در اولین تلاش های خود موفق نشدید اصلا جایی برای نامیدی و نگرانی نیست، فراموش نکنید که جوینده یابنده است.

برزیل، اروگوئه، مکزیک، نامبیا، آمریکا بیشترین وفور و پیدایش انواع ژئود را دارند. در ایران هم انواع ژئود کوارتز و ژئود عقیق یافت می شود که در ادامه برخی مناطق مستعد پیدایش ژئود در ایران را به شما معرفی خواهیم کرد.

مهم‌ترین منابع و معادن سیلیس ایران

حدود 80 معدن فعال و نیمه‌فعال سیلیس در ایران وجود دارد که تولیدات آن‌ها عمدتاً در صنایع شیشه‌سازی و تولید ماسه ریخته‌گری مصرف می‌شود. سیلیس بیشتر از واحدهای رسوبی حاصل می‌شود. از این 80 معدن، 35 معدن در کوه‌های البرز و استان‌های سمنان، تهران، قزوین و زنجان، 7 معدن در استان یزد، 7 معدن در استان کرمان، 1 معدن در خراسان، 1 معدن در سیستان و بلوچستان، 27 معدن در زون سنندج ـ سیرجان و استان‌های کردستان، همدان، کرمانشاه، مرکزی و لرستان، 1 معدن در استان آذربایجان شرقی و 1 معدن در استان آذربایجان غربی قرار دارد. پراکندگی کوارتز در ایران به شرح زیر است (پایگاه ملی داده‌های علوم زمین،‌1390):

 بایگ

1. در قسمت شرقی کوه‌های سیاه و ده آبید و در سمت جنوبی آن روستاهای سنج است که ماده معدنی آگات دارد.

 فهدیه

در نقشه‌ فیض‌آباد، در جنوب کوه شصت‌دره، شرق روستای فهدیه، شمال شرقی کوه زر و شمال کوه گل‌چشمه قرار دارد و دارای ماده معدنی آگات است.

 رود معجن

در قسمت جنوبی کوه کمراستاد، جنوب شرقی رود معجن، شرق روستای رزق، شمال غربی کوه زر است. روستایی در شهرستان تربت حیدریه در استان خراسان ایران که سرشار از آگات است.

 باغ بخشی

از طریق جاده زوزن وارد محدوده می‌شویم که نوع ماده معدنی آن آگات و سنگ میزبان آن بازالت آندزیت است.

 ده خطیب

محدوده مورد مطالعه در قسمت شرقی روستای ده خطیب واقع است. نوع ماده معدنی آن ژاسپر است.

 بوته‌ گز

دسترسی به این منطقه از طریق جاده تربت جام به صالح‌آباد امکان‌پذیر است که نوع ماده معدنی آن ژاسپر است.

میان ‌سرا

در تربت جام روستای میان‌سراست که نوع ماده معدنی آن اوپال و سنگ میزبان آن آندزیت است.

زرقان

این محدوده دارای طول جغرافیابی”47 ’11 ˚59 و عرض جغرافیایی’14 ‘5 ˚34 می‌باشد.

میانه

شمال برگه میانه که نوع ماده معدنی آن آگات سیاه، سفید، طوسی و سنگ میزبان آن پرلیت است.

سفیدخانی

خاور برگه سراب که نوع ماده معدنی آن آگات شجری، آبی و سفید است.

سیدلر

شمال – شمال خاور برگه سر اسکندر که نوع ماده معدنی آن آگات است.

جوان شیخ اهر

جنوب باختر برگه 1:100000 کلیبر که نوع ماده معدنی آن درکوهی و رزکوارتز است.

قلعه جوشین

مرکز نقشه 1:100000 سیه‌رود که نوع ماده معدنی آن جاسپرهای الوان است.

مزارکاهی

جنوب باختری برگه 1:100000 بیرجند، اطراف روستای کاهی که نوع ماده معدنی آن آگات، اپال و کالسدونی است.

بمرود

شمال باختری برگه 1:250000 شاهرخت، دشت بمرود که نوع ماده معدنی آن آگات، کالسدونی و ژاسپ است.

خور

جنوب شرقی برگه 1:250000 بشرویه که نوع ماده معدنی آن سیلیس و آگات‌های متنوع از نظر رنگ است.

سه قلعه

خاور برگه 1:250000 بشرویه که نوع ماده معدنی آن آگات، سیلیس و سنگ میزبان آن مجموعه آتش‌فشانی پالئوژن است.

خوسف

جنوب خاوری برگه 1:100000 خوسف (2 کیلومتری روستای کاریجگان) که نوع ماده معدنی آن آگات و سیترین است.

کاریجگان

جنوب خاوری برگه 1:100000 خوسف (2 کیلومتری روستای کاریجگان) که نوع ماده معدنی آن آگات و کالسدونی است.

 سولابست

جنوب برگه 1:250000 گزیک که نوع ماده معدنی آن درکوهی، اکتینولیت، گلوکوفان و سنگ کریستال است.

شوسف

شرق نقشه 1:250000 دهسلم که نوع ماده معدنی آن آگات و کالسدونی است.

رتوک

در نقشه 1:250000 گزیک واقع شده است و نوع ماده معدنی آن اکتینولیت، احتمالاً اپال و کالسدونی داخل لیستونیت است.

سربیشه

نقشه 1:100000 سربیشه (2 کیلومتری شرق سربیشه) که نوع ماده معدنی آن کالسدونی قرمز(کارنالین) و جاسپر است.

معادن شهر های خور و فردوس نقاط مناسبی برای پیدا کردن ژئود های زیبای عقیق و کوارتز هستند.

خواص و فواید ژئود

این سنگ دارای بسیاری ویژگی های منحصر به فرد است که در هنگام استفاده از جواهرات ژئود حس خواهید کرد. ژئود به عنوان یک سنگ قدرتمند شناخته می شود که قادر به ایجاد آرامش در فرد می شود همچنین این اعتقاد وجود دارد که ژئود باعث تقویت ارتباط بدن با جهان اطرافش می شود  و از بین بردن احساسات بد نظیر حسادت می گردد. ژئود باعث ایجاد نیرو، قدرت و غرور می گردد و کمک می کند تا بر احساس ترس فائق بیایید و اعتماد به نفس بالایی به دست بیاورید.

عقیق ژئود به مقدار سایر بلورهای عقیق در خود خواص درمانی دارد. علاوه بر آن، بیشتر ژئودها مواد معدنی دیگری دارند بنابراین سایر نیروهای مواد معدنی را به صورت یکجا در خود ذخیره کرده اند.

ژئودها به خاطر انرژی بسیار خود شناخته شده هستند. اعتقاد بر این است که ژئودها باعث مشاهده ی «منظر کلی» و همچنین دیدن از نقطه نظرات مختلف می شوند. باور بر این است که عقیق ژئود شواهدی از آینده نشان می دهد. آنها سبب اتصال ارتباطات و همچنین پاکسازی حافظه جهت تفکر می شوند. عقیق های ژئود در کاهش استرس و تقویت معنویت تاثیرگذار هستند.

نگهداری، پاکسازی و شارژ مجدد ژئود

ژئود با استفاده از آب و صابون ملایم شسته می شوند. استفاده از دستمال نرم در پاکسازی درزها کارآمد نخواهد بود. یک برس نرم مثل مسواک برای پاکسازی ژئودها مورد استفاده قرار می گیرد، اما باید از فشار بیش از حد بر روی آن جلوگیری نمایید.

از مواد شیمیایی و پاک کننده های قوی برای پاکسازی ژئودها استفاده نکنید و آنها را تنها با آبی با دمای اتاق شستشو دهید. برای پاکسازی عمیق تر اجزای سخت شده بر روی سنگ، آن را درون آب غوطه ور سازید.

درخشندگی و وضوح انواع ژئود

وضوح ژئود به بلورهای موجود در آن بستگی دارد که می‌تواند از شفاف به کدر و از درخشندگی مومی تا مات متفاوت باشد.

کانی شناسی ژئود:

فرمول شیمیایی: SiO2 – دی‌اکسید سیلیکون

ساختار بلوری: نهان بلور – سنگ‌بر افزوده‌ی میکروسکوبیپ

رنگ: همه رنگ‌ها، چندرنگ و نواری

سختی: 6.5 تا 7 در مقیاس موس

شاخه ی انکسار: 1.530 تا1.540

تراکم: 2.60 تا 2.64

شفافیت: تراشفاف تا کدر

درخشندگی: مومی تا مات

تا بحال سراغ کشف و جمع آوری سنگ های زیبای قیمتی و نیمه قیمتی در طبیعت رفتین؟ در انتها از شما دعوت می کنیم تا نظرات و تجربیات خودتون در مورد این موضوع رو با ما و سایر کاربران و خوانندگان جواهرلوکس در میان بگذارید.

این نوشته همواره در حال تکامل پیدا کردن هست و امیدورایم با همراهی و نظرات شما عزیزان روز به روز کامل تر و جامع تر بشه پس لطفا اطلاعات و تجربه هاتون رو در این زمینه با ما و دیگران خوانندگان به اشتراک بگذارید. ❤️